In gesprek met Eva Eikhout

Eva Eikhout, programmamaakster, schrijfster en presentatrice, is geboren met korte armen zonder handen, en korte benen zonder knieën maar wel voeten. Haar leven bruist en dat dient zich niet zomaar aan. We spreken haar aan de vooravond van haar theatertour, Het leven is kort, net als ik!; over onder meer beperkingen, liefde en Tinder, haar inzet voor het Liliane Fonds en vooral haar enorme moed.

Door: Gijs de Swarte

We zijn in haar nieuwe appartement in een buurtje niet al te ver van de haven en het centrum van Amsterdam.
Of ik koffie wil? Ja. Graag. Maar, denk je dan, is dat niet wat veelgevraagd aan iemand zonder handen? En de ook aangeboden cappuccino al helemaal, met dat melk opkloppen en…
‘Zeg maar’, zegt Eva, de ‘zeg’ iets hoger dan de ‘maar’, waardoor er een aanmoediging in doorklinkt.
‘Doe maar zwarte koffie.’
‘Geen cappuccino?
‘Ehhh…’
‘Cappuccino it is.’
In een paar stappen is ze in de keuken, schuift soepel een krukje voor het aanrecht, klimt er op, komt even later terug met de cappuccino in een kop die ze tussen haar wang en haar arm heeft geklemd.

Geroutineerd

Het zijn zaken waarin ze geroutineerd is geworden. Het koffiezetten natuurlijk, maar ook het omgaan met hoe mensen op haar reageren. Vorig jaar verscheen bij Lebowski Publishers haar boek, Dit is geen boek van een meisje zonder armen en benen en de titel doet alle recht aan haar instelling. Ze heeft de bewonderenswaardige gave het handicap-gegeven te laten verdwijnen. De handicap is er niet nadrukkelijk niet, maar is er gewoon, met de nadruk op gewoon.
‘Weet je wat wel grappig is?’, zegt ze wat later in het gesprek. ‘Mensen gaan nogal eens op hun hurken zitten om met me te praten. En ik weet dat ze dat meestal
nog geen drie minuten volhouden. Ik zie de kramp van verre aankomen. Tegenwoordig zeg ik al gauw, hoeft niet hoor, blijf maar staan, gaat prima zo.’
Haar werk is seizoensgebonden en deze zomer had ze tijd om naar een paar festivals te gaan; Lowlands, Vierdaagse van Nijmegen, Zwarte Cross…
Eva: ‘Was allemaal geweldig leuk. Zwarte Cross is, denk ik, het meest toegankelijke festival van Nederland. Ze hebben daar de camping Rollywood, voor mensen die een rolstoel gebruiken; next level toegankelijk allemaal, supergoede sfeer, mega vriendelijk. Echt wel lekker om daar even helemaal in op te gaan. Kon ik wel gebruiken. Want wat er verder allemaal gaande is…’

Het wereldnieuws bedoel je?
‘Ja dat. Gaza, Oekraïne, Trump, stikstof, klimaat enzovoort. Je komt er niet omheen. Ik kan me echt voorstellen dat mensen ervan in een depressie raken. En ik begrijp dus niet – maar echt, ik begrijp niet waarom mensen hun eigen soort dat aandoen. Of dat je vanwege je geloof mensen wil uitsluiten die een andere seksuele voorkeur hebben. Wat hebben die mensen? Een soort leipe hechtingsproblematiek?’

Ambassadeur

Je bent ambassadeur geworden van het Liliane Fonds. Is dat om er iets tegenover te kunnen stellen?
‘Ja, dat is zeker een van de redenen. Je kan je terugtrekken en thuis gaan zitten of er wat van proberen te maken. Het Liliane Fonds helpt jaarlijks meer dan vijftigduizend kinderen met een handicap in de armste landen van de wereld. Ik was met hen in Indonesië en ontmoette daar een moeder die een kindje had met een hersenbeschadiging. Zo’n schatje. Ze kon niet praten maar had heel mooie grote ogen en probeerde echt met iedereen contact te maken. De moeder had bepaalde healing-rituelen niet gedaan tijdens de zwangerschap en werd daarom door de mensen in haar dorp als schuldig gezien. Dat dacht ze zelf ook, dat het aan haar lag. Chiara van het fonds die vroeg haar gewoon, maar hoe gaat het nou met jou? Ze brak echt in duizend stukjes. Volgens mij had nog nooit iemand dat aan haar gevraagd. Het Liliane Fonds zorgt ervoor dat zo’n kindje en ook de moeder een echte kans krijgen. Dat gaat veel verder dan verzorging, genezing, prothesen en dat soort dingen. Ze zorgen er ook voor dat die kinderen mee gaan kunnen in de gemeenschap, geaccepteerd worden, naar school kunnen, iets leren, gewoon gaan meedraaien. Zóóó waardevol. Als ik daar iets aan kan bijdragen, al is het maar mentaal, dan is dat ook voor mij een soort geschenk. En ik ben een goede match natuurlijk. Wat dat betreft is het echt een no-brainer. Als ze mij zien… dat geeft hoop; wat er ook gebeurt, hoe je er ook voorstaat, je hebt de keus om er iets mee te doen.’

Dat doet me denken aan het boek The Choice van Auschwitz overlevende Edith Eger. Ken je dat?
‘Ja, heb ik gelezen. Zo goed. Hoe ze later, als ze psycholoog is, mensen leert dat er altijd keuzen zijn. Omdat ze dat zelf zo ervaren heeft, zelf keer op keer die keuze tussen opgeven en doorgaan moest maken. Onvoorstelbaar knap en moedig.’

Heb jij daar moed aan ontleend?
‘Ja. Je hebt altijd een keuze. Dat is wel een beetje hoe ik het zie. Maar ik ben sowieso een redelijk opgeruimd mens, high on life zelfs, bij vlagen. Mijn moeder zegt vaak tegen mij, angst is een slechte raadgever, en er komt altijd wel iets op je pad. Dat is ook zo. En doordat ik ambassadeur van het fonds geworden ben en zie hoe andere mensen moeten leven ben ik me daar extra van bewust. We mopperen graag hier, maar je mag echt ontzettend blij zijn als je in Nederland geboren bent. Ik heb wat dat betreft natuurlijk ook een soort geluk gehad.’

Gekoesterde vrijheid

Wordt positief zijn, voor jou als bekende Nederlander met een handicap, niet ook een soort publieke verplichting?
‘Nee, daar begin ik niet aan. Ik voel het in ieder geval niet zo.’
Waar haal je je kracht vooral uit?
‘Uit veel dingen maar in de eerste plaats mijn vrijheid. Er is niemand hier die mij kan vertellen wat ik wel en niet moet doen en mag. Onafhankelijkheid is voor mij superbelangrijk.’

Kan me voorstellen dat dat niet altijd even makkelijk te realiseren is.
‘Ik vecht ervoor. Ik heb bijvoorbeeld heel bewust een poel van twaalf meiden die me helpen, met douchen, aankleden, dat soort dingen. Ze zitten met z’n allen in een groepsapp en het is voor hen een bijbaantje, dus er kan altijd wel iemand. Daardoor ben ik heel flexibel en kan meestal wel doen wat ik wil. Ik heb ze ook allemaal zelf aangenomen en echt goed nagedacht over of het past, want het komt behoorlijk in je privéleven natuurlijk. Zij zien me ook naakt of als ik even niet zo’n goede dag heb. Toen het net uit was met m’n relatie, dan ga je echt wel even door een tough time. Als je dan al mensen om je heen moet hebben, dan wil je in ieder geval dat dat zo min mogelijk energie kost.’

De liefde

Als het je te persoonlijk wordt slaan we het over, maar hoe is het, met een relatie die uit is.
‘Nou, het zijn dingen waar iedereen mee moet dealen, in wat voor lichaam je ook zit. Dus ik wil er wel wat over zeggen, maar in ieder geval niets dat hem kan kwetsen. Laat ik het zo zeggen, het duurde twee jaar, was heel ok, veel meer dan ok, en ik heb er veel van geleerd, maar uiteindelijk bleek het niet voor altijd te zijn.’

Wat heb je vooral geleerd dan?
‘Vooroordelen over de mogelijke vooroordelen van de ander over mij loslaten en mezelf open durven stellen. Ik dacht natuurlijk, die aanname deed ik zelf, dat ‘n ander denkt dat je heel veel voor mij moet zorgen. Dat dus. Dat remt de boel af. En daar gaat het wel om in the end, jezelf mega kwetsbaar opstellen en maar hopen dat iemand dat omarmt. Je hart op tafel en hopen dat iemand er niet op gaat staan of wat dan ook. Dat soort dingen durven bespreken dus. En dat kon…’

Mooi gegeven. En nu, voor wat betreft de liefde?
‘Ja, eh… nou, ik zit met m’n vriendinnen wel op Tinder of op de een of andere app en dat is natuurlijk lachen, gezellig samen swipen. Maar aan de andere kant… de moed zakt er toch ook wel van in je schoenen. Ik las laatst dat dat ook bewezen is, dat je van die apps minder geloof in de liefde krijgt. En dan moet er nog afgesproken worden ook… met een wildvreemde. Dan krijg ik het alweer helemaal benauwd. Veel liever ontmoet ik iemand organisch.’

Ja, het zijn nogal stappen allemaal die je moet nemen…
‘Ik denk dat het sowieso spannend is voor iedereen. Je wil je van je beste kant laten zien. En daar komt ook wel bij dat bij mij alles niet zo maar spontaan kan gaan. Mijn beperking is er altijd. Ik kan niet zeggen, die laat ik vanavond even thuis. Denk alleen al aan naar een restaurant gaan. Is het toegankelijk? Hebben ze een invaliden-wc? Is er een gerecht dat je niet hoeft te snijden? Dus je gaat organisatorisch nogal zichtbaar een kant op terwijl je nog niet eens weet of je daar wel wil aankomen, snap je? En ik moet soms meteen in het begin al om hulp vragen. Dat vind ik echt zo stom.’

Dus?
‘Nou, ik doe het even rustig aan allemaal, maar uiteindelijk komt het allemaal toch neer op het gewoon wel doen. Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan. Dat. Dat is sowieso een beetje mijn weg tot nu toe. Ja, dat kun je moedig noemen. Ik zie het meer als een keuze. Dat is ook het thema van mijn show, je hoeft geen gediagnosticeerde beperking te hebben om toch beperkt te zijn. Probeer eruit te halen wat erin zit. Doe jezelf geen geweld aan maar durf wel. Het is kort, het leven.’ •

De editie van Optimist magazine waar dit artikel in verscheen, bestel je nu in de webshop en is nu ook verkrijgbaar bij de boekhandel. Of word abonnee!