Diane Daniel | 132 december 2010 issue Oh dennenboom, oh dennenboom, zijn je takken wel fair trade> istockphoto.com Onder de kerstboom kun je fairtradecadeautjes leggen, zoals koffie, chocolade en ambachtelijke producten. Maar de kerstboom zelf, is die wel van eerlijke makelij? Marianne Bols is een Deense boomkweekster die met haar man Lars een bedrijfje in Nordmannsparren heeft opgezet: Bols Planteskole. De sparren zijn in Nederland erg in trek vanwege hun glimmende, groene naalden en hun langere levensduur. Toen het echtpaar Bols in 1989 op bezoek ging in wat nu Georgië is, de grootste leverancier van de zaden, was er een onaangename verrassing. De arbeiders die de zaden oogstten, werden slecht betaald, hadden nauwelijks rechten en klommen zonder enige veiligheidsuitrusting in de bomen om de kegels te plukken, soms tot wel dertig meter hoog. Jarenlang ijverde Bols in haar eentje voor betere omstandigheden, tot ze in 2007 het Bols Kerstboomfonds oprichtte om geld in te zamelen voor de arbeiders, hun families en hun gemeenschap. In samenwerking met Fair Trade Denemarken stichtte ze een Fair Tree-keurmerk. Pas vorig jaar kwam er ruimere erkenning, toen Bols ging samenwerken met Teresa Owen van Fairwind, een winkel in Londen met geschenken afkomstig uit eerlijke handel.