Op koffiereis in Kenia beantwoorden we twee lezersvragen

Om te kijken wat de impact van de klimaatverandering is voor koffieboeren in Kenia reist journalist en redacteur Yildiz Celie van The Optimist mee met Stichting Max Havelaar, Fairtrade Afrika en Fairtrade International. Ze publiceerde deze week online over de reis. Vandaag beantwoordt ze twee lezersvragen die tijdens de trip binnenkwamen.

De eerste vier dagen van de Keniaanse koffiereis zitten erop. Vandaag zijn we in de Machakos regio aangekomen. De coöperaties die in deze regio deelnemen aan de Climate Academy zitten in de laatste fase van het project. Koffieboeren leren en worden geadviseerd om onder meer alternatieve gewassen te kweken, maar ook op zoek te gaan naar andere inkomstenbronnen, zodat financiële verliezen kunnen worden opgevangen bij een slechte oogst. Daarover schreven we woensdag toen Keniaanse boeren ons meenamen op tour.

Lezer Ruud Steur van bloemistencollectief FloraNL vroeg zich daarom af welke alternatieve gewassen koffieboeren dan kweken en waarom juist die? En verwachten boeren dat het kweken van deze gewassen haalbaar is?

Afhankelijk van de regio en de hoogte kunnen boeren prima alternatieve gewassen kweken in Kenia. Zeker omdat het koffieseizoen net als bij tulpen in Nederland maar enkele maanden in het jaar duurt. Denk daarbij aan het verbouwen van (groene) maïs, rijst en suikerriet, maar ook macadamianoten, bananen, avocado’s en mango’s. Daarnaast verbouwen boeren bijvoorbeeld aardappelen, bonen, tomaten en gierst. De gewassen kunnen op verschillende manieren worden ingezet.

Schaduwplanten

De koffieplant is van nature een schaduwplant. Bananen-, avocado- en mangobomen zijn goed voor consumptie, maar ook als schaduwplant voor de koffiestruik. De oogst kan zowel voor eigen gebruik zijn, als worden verhandeld op de lokale markt. Volgens James Ndeto, product manager van de Machakos Cooperative Union (MCU) komen daarbij vooral avocado’s en mango’s in aanmerking voor de export net als thee en koffie. Mochten boerengezinnen niet genoeg geld hebben, kunnen zij in ieder geval terugvallen op hun eigen oogsten. Boeren hebben verder vee voor vlees, eieren en melk voor eigen consumptie.

Maïs fabriek

Daarnaast wordt aan de lange termijn gewerkt. In de Kipkelion regio is onlangs een maïsfabriek geopend in Kericho door de Kabngetuny coöperatie. Na het koffieseizoen kunnen vrouwelijke boeren die meedraaien in de Climate Academy zich richten op het verwerken van maïs. In de fabriek wordt groene maïs vermalen tot meel voor de verkoop hiervan aan bijvoorbeeld supermarkten in Kenia. De investering in de fabriek is mede mogelijk gemaakt dankzij Fairtrade UK.

Lokale verkoop koffie

Verder is het doel van dezelfde coöperatie om een koffiefabriek te bouwen in de toekomst, zodat lokaal koffie kan worden verkocht. Op dat gebied valt een wereld te winnen. De lokale overheden zijn zich daarvan bewust. In Machakos voert de overheid campagne met als doel koffie ‘hip en happening’ te maken. Waarbij de focus ligt op de jeugd die uiteindelijk ook de koffieplantages moet overnemen.

De lokale overheid wil daarbij niet alleen de retailsector uitbreiden met koffiezaken, waar baristas werken, dankzij het project Youth in Coffee van de Keniaanse overheid krijgen steeds meer jongeren eigen koffieplantages en een eigen inkomen. Projecten die volop in ontwikkeling zijn. Uiteraard moet uitwijzen of deze plannen in de toekomst een succes zijn.

Carola de Vries – De Wit van BeslisZelf Lifestyle Consultancy vroeg zich af of er ook boeren zijn die zich bezighouden met veredelingstechnieken om koffiestruiken weerbaarder te maken. Zo heb je hier in Nederland bijvoorbeeld Enza Zaden voor groenten.

In Kenia zijn het niet de boeren, maar verschillende boerencoöperaties in de Kipkelion en Machakos regio die sinds 2016 samenwerken met het Coffee Research Institute. Het onderzoeksinstituut ontwikkelde zaden die beter bestand zijn tegen droogte, CBD (Coffee Berry Disease) en koffieroest. Een project dat mede mogelijk is gemaakt door subsidie van de Europese Unie.

De boerencoöperaties kweken de zaden op tot koffieplantjes van zeven tot negen maanden om deze te verkopen aan koffieboeren voor ongeveer 25 tot 30 dollarcent. Doordat de koffieplant weerbaarder is voor invloeden van buitenaf, is de productie volgens James Ndeto van MCU hoger.

Alleen al bij MCU zijn 30.000 nieuwlingen gekweekt. Morgen gaan we de verschillen bij driejarige planten bekijken tijdens ons bezoek aan enkele boeren in de Machakos regio.

Meer lezen? In de uitgave van juli/augustus, nummer 187 publiceren we een achtergrondverhaal over de reis.