Heeft Nederland straks de strengste klimaatwetgeving ter wereld?

Een coalitie van zeven partijen heeft recent een nieuw voorstel voor klimaatwetgeving gedaan. Het is ambitieus en schitterend. Als het voorstel wordt aangenomen, zal Nederland een van de strengste eisen voor CO2-uitstoot ter wereld hebben.

Er zijn nog veel stappen te nemen. Het voorstel moet nog door de Tweede en Eerste Kamer heen. Maar de kans van slagen is groot, want de partijen hebben gezamenlijk 113 van de 150 zetels. Wellicht wordt het nog wat aangepast, maar de verwachting is dat het voorstel midden 2019 werkelijkheid zal worden. Nederland zou daarmee het achtste land ter wereld worden met wetgeving over het klimaat, maar onze wet heeft nog een paar extraatjes.

Dat komt door de manier waarop de Nederlandse politiek is ingericht. Onze democratie kent – in tegenstelling tot landen zoals de VS – heel veel partijen. We hebben bijzonder linkse en bijzonder rechtse partijen, en alles daar tussen in. Dit voorstel wordt door partijen van link tot centrum-rechts gedragen. In de VS sneuvelen dit soort voorstellen vaak, omdat rechts niet mee wil werken. De mate van politieke én sociale consensus over dit onderwerp is wereldwijd vrijwel ongekend.

Inhoud klimaatwetgeving

Als de wet het haalt in zijn huidige vorm zou dat betekenen dat Nederland in 2030 49 procent minder CO2 zal uitstoten ten opzichte van 1990. In 2050 is dat percentage zelf 95 procent. Ook zal elektriciteit in 2050 alleen nog maar CO2-neutraal mogen worden opgewekt. Die doelen zijn noodzakelijk om het klimaatverdrag in Parijs te kunnen nakomen. Om die doelen te halen zijn er wel wat investeringen nodig. Zo zal er meer stadsverwarming moeten komen en moeten we meer doen om CO2 af te vangen. Ook moeten alle kolencentrales dus sluiten, ook die ene die net pas is opgeleverd. Maar wat misschien wel net zo belangrijk is, is dat het onderwerp ‘klimaat’ elk jaar op de agenda staat. Sterker nog: we krijgen er een heuse klimaatdag bij, elke vierde donderdag van oktober. Op die dag zal onze overheid verantwoording afleggen over de staat van de Nederlandse inspanningen voor het klimaat en een plan presenteren voor het komende jaar.

Beperkingen klimaatwetgeving

De nieuwe wet benoemt overigens geen enkele manier waarop of beleid waarmee de doelen gehaald moeten worden. Er staan alleen doelen en tijdsbestek in vermeld. Bovendien zijn er ook geen straffen bepaald die opgelegd kunnen worden als de doelen niet behaald worden. De wet gaat er van uit dat de afgedwongen transparantie in de voortgang toekomstige regeringen zal dwingen om beleid te implementeren voor het behalen van de doelen. De straf is dan geen geldboete of gevangenisstraf, maar imagoschade en schaamte als zij onvoldoende voortgang kunnen aantonen. Dat is ook waarom Urgenda het een papieren tijger noemt. Een woordvoerder reageerde: ‘Wat overblijft is een grotendeels symbolische handeling die alleen kan garanderen dat er jaarlijks over het klimaat wordt gedebatteerd in aanloop naar het doel van 2050’.

Internationaal is er echter veel bewondering voor de nieuwe wet. Een Amerikaanse journalist van Vox werpt tegen: ‘Ik snap dat de Nederlandse lobby voor het klimaat de druk graag hoog houdt, maar dit is wel erg onaardig. Omdat alleen het doel voor 2050 juridisch bindend is, is het in theorie mogelijk dat de Nederlandse politici dertig jaar lang maar wat aanknoeien. Ze zouden alleen maar jaarlijkse bijeenkomsten kunnen hebben en geen enkel resultaat kunnen tonen. Maar daarmee zet je de macht van transparantie en democratische aansprakelijkheid wel erg slecht weg. Politici worden niet graag gezien als incompetent.’

Het lijkt er dus op dat Nederland, samen met onder andere Groot-Brittannië een blok van landen in de EU vormt dat klimaatverandering serieus neemt en er ook beleid voor schrijft. Hoe meer landen CO2-neutrale wetgeving maken, hoe makkelijker het wordt voor andere landen om ook te volgen. Landen die niet volgen zullen daar ook steeds meer negatief van onder de aandacht komen. Landen zoals China en de VS komen daarmee steeds meer alleen te staan, met hun ogen dicht en met een steeds grotere achterstand om in te halen.