Nomadak TX, Ekoizleak Productoras. Ton Maas | 115 april 2009 Een van de meest wonderlijke instrumenten ter wereld is zonder twijfel de Baskische txalaparta (tsjalaparta). De oorsprong ervan is in nevelen gehuld, maar volgens een gangbare theorie is hij eeuwen geleden ontstaan uit behendigheidswedstrijden waarmee de appeloogst feestelijk werd afgesloten. Dat klinkt plausibel, want de vertikaal vastgehouden knotsen waarmee op de over schragen neergelegde balken wordt geklopt, zijn dezelfde als waarmee appels tot moes worden gestampt ten behoeve van de ciderproductie. De txalaparta wordt meestal door twee personen bespeeld, waarbij de muzikanten met elk twee knotsen een interlocking rhythm produceren. Speler een slaat de eerste en de derde tel, speler twee de tweede en de vierde, enzovoort. Omdat de txalaparta meestal niet echt gestemd is maar vrij willekeurige klanken voortbrengt, leent ze zich nauwelijks voor ensemblespel. En omdat je het bespelen ervan eigenlijk moet zien om te beseffen hoe virtuoos de complexe ritmische patronen tot stand worden gebracht, zijn er maar weinig txalapartaduo\'s die een cd hebben gemaakt. Harkaitz Martinez en Igor Otxoa, samen al tien jaar het duo Oreka TX, slaan met hun dvd Nomadak TX minstens twee vliegen in een klap: niet alleen stemmen ze hun txalaparta\'s in