StreetPro: ‘Wij planten een zaadje bij jongeren’

Om haar ouders een plezier te doen (‘Ik ben van de tijd dat ze wilden dat je dokter of jurist werd’) ging Ivolaine de Nobrega aan de rechtenstudie, maar haar hart lag op het kruispunt van marketing en sport, met name voetbal. ‘Mijn man was tot voor kort fysiotherapeut van het Nederlands elftal en mijn zonen zijn fanatieke voetballers.’

DOOR: BRIAN DE MELLO

In een eettentje kwam ze bijna twintig jaar geleden oud-voetbalprof Edgar Davids tegen, die haar uiteindelijk vroeg om voor hem te komen werken. Na verhuisd te zijn naar Amsterdam zag ze hoe de voetbalvriendjes van haar oudste zoon ondanks hun talenten niet voldoende gezien werden. Dit deed haar beseffen dat ze ‘iets’ met jongeren moest gaan doen. ‘De samenleving is veranderd, diverser en complexer geworden, maar het systeem is niet veranderd. Dat moet anders.’

Straatvoetbal

Haar betrokkenheid bij het voetbal resulteerde in een leidende rol bij Straatvoetbalbond Nederland (SVBN). Deze stichting wilde indertijd door middel van straatvoetbal de zogenaamde ‘Vogelaarwijken’ van krachtwijk naar prachtwijk brengen. ‘Straatvoetbal werkt heel verbindend, het bevordert de sociale cohesie in een wijk. Wij faciliteerden alles, maar de buurt moest het zelf organiseren. De filosofie hierachter was dat men elkaar op een andere manier leert kennen en milder met elkaar omgaat als er een probleem ontstaat.’

Meer dan dertig gemeenten besloten mee te doen met het prachtwijk-initiatief. Toenmalig minister Vogelaar riep 5 mei uit tot nationale straatvoetbaldag. Tien jaar lang maakte Ivolaine deel uit van de organisatie van deze indrukwekkende dag waar jaarlijks tienduizend kinderen aan meededen.

Daar bleef het niet bij. Zo’n twaalf jaar geleden zag ze een grote uitval binnen het mbo. Dit bleek voort te komen uit meervoudige problematiek: armoede, ouders aan de drugs of alcohol, jongeren die verkeerde keuzes maakten. Binnen de SVBN werd daarom het StreetPro-project bedacht. ‘StreetPro staat voor Street Professionals. De “straat” heeft zoveel talent, waarom gebruiken we die straatcompetenties niet voor een opleiding die daarop aansluit? Om zo die talenten op een positieve manier in te zetten.’

Het StreetPro-programma was al snel succesvol. Vooral omdat de gemeente Amsterdam op zoek was naar een programma voor leerplichtambtenaren. Deze konden vroegtijdige schoolverlaters iets aanbieden om zich te heroriënteren – om vervolgens weer naar school te gaan. In 2014 werd Stichting StreetPro in het leven geroepen en kreeg het programma de naam ‘School Academy’. Daarnaast werd een tweede programma ontwikkeld, genaamd ‘Job Academy’.

‘De “straat” heeft zoveel talent, waarom gebruiken we die straatcompetenties niet voor een opleiding die daarop aansluit?’

Hoog rendement

De resultaten zijn verbluffend. ‘Het uitgangspunt van StreetPro is simpel: maak een keuze vanuit je eigen passie en kracht, en vind een opleiding die daarop aansluit. Het jeugdbrein is nog niet volledig ontwikkeld, dus je zult ze moeten begeleiden’, stelt Ivolaine. ‘Maar wel op een manier waarbij ze de regie zelf in handen houden om tot een juiste keuze te komen. Daar hebben we coaching aan gekoppeld, waarbij jongeren ook kunnen bespreken wat ze dwarszit. We creëren een veilige omgeving voor ze, kijken naar de persoon die ze zijn en hanteren wetenschappelijke methodieken die bewezen werken bij jongeren, zoals non-formal learning, gestructureerd leren buiten formele onderwijskaders. Oké, sommigen hebben een schop onder de kont nodig, maar wij planten een zaadje en laten ze groeien, ongeacht hun afkomst. Dat is ons bestaansrecht.’

Het rendement van een jongere die het programma van acht weken doorloopt, bedraagt tot wel 880 procent. Een programma kost per deelnemer 2.500 euro en levert ruim twee ton op, zo is door KPMG vastgesteld. Kort samengevat: minder kosten aan uitkeringen en gezondheidszorg, minder kosten door criminaliteit en meer opbrengsten via de belastingen.

De enkele keren dat het niet lukt, blijven in het geheugen van het StreetPro-team gegrift. Zoals een jongen die als kindsoldaat in Congo had gevochten en door zijn enorme trauma niet geholpen kon worden door StreetPro. Helaas is hij later overleden onder niet natuurlijke omstandigheden. Of een meisje dat seksueel misbruikt was en niet te redden viel. Het raakt Ivolaine als ze hierover praat. ‘Daarom moet je dit werk nooit te lang doen’, mijmert ze met vochtige ogen. ‘We zijn ons ervan bewust dat het kwartje soms niet direct valt, en dat jongeren af en toe meer tijd nodig hebben. Dat staat haaks op de inrichting van ons schoolsysteem en de prestatiedruk die daarmee gepaard gaat.’

‘We brengen de jongeren hier ook bij hoe ze een betere keuze kunnen maken’, valt programmamanager Mikkie Sinnige haar bij. ‘Daar hebben ze de rest van hun leven profijt van. Even wat langer nadenken, niet alleen naar je vriendjes kijken maar “naar binnen keren” en beseffen waar je voor kiest. Daarnaast zorgen we voor praktische ondersteuning. Zoals het helpen regelen van een ziektekostenverzekering als ze achttien worden. We leggen een basis.’

Kansenongelijkheid

Ivolaine ziet het liefst dat StreetPro overbodig wordt. ‘Wij zijn de belichaming van kansenongelijkheid. Ongeveer 85 procent van de jongeren die bij ons komen heeft een andere etnische achtergrond. In de jeugdgevangenissen is dit hetzelfde percentage. Voor mij is dat een indicatie van kansenongelijkheid in onze maatschappij met als gevolg het verlies van toekomstperspectief. Het systeem moet veranderen, want voor een steeds groter wordende groep werkt het niet.’

Kansenongelijkheid staat bij Ivolaine hoog op de prioriteitenlijst om aan te pakken. Naast haar werk voor StreetPro is ze ook bestuurslid van de Black Impact Foundation, opgericht door oud-voetballer Clarence Seedorf. ‘Hierin zeggen we: inclusiviteit bereik je alleen door gelijkwaardigheid. De zwarte gemeenschap heeft zoveel talent, maar we hebben vooralsnog geen plek aan tafel. We zijn verdeeld door ons slavernijverleden, maar there’s only one mankind; daar moeten we ons bewust van worden.’

Die boodschap verkondigt ze ook richting bedrijven, want daar zitten vaak de aanjagers voor verandering. ‘Het bedrijfsleven kan vaak sneller schakelen dan de overheid. Als de reguliere opleidingen niet mee kunnen, dan gaan bedrijven zelf opleidingen opstarten. Dat zie je meer en meer. Bedrijven worden zo concurrenten van scholen. Ze leiden ze op, bieden veel kansen. Het draagt bij aan social return, het maatschappelijk teruggeven.’

‘We hebben als samenleving een verantwoordelijkheid om kansen te creëren.’

Ander perspectief

De optimist in Ivolaine zegt dat niemand kansloos is. ‘Ik geloof niet in de term “kansloos”. Kansarm wel. We hebben als samenleving een verantwoordelijkheid om kansen te creëren én om sociale controle uit te oefenen op alle kinderen. Ik vang hier kinderen op die niet mijn kinderen zijn, maar het zijn jongeren die kansen nodig hebben. Vergeet daarbij de invloed van sociale media niet. Daar worden tegenwoordig vaak de normen en waarden bepaald.’

Ze pleit voor het kijken vanuit een ander perspectief naar gezinnen waar problemen heersen. Beleidsmakers houden vaak geen rekening met culturele karakteristieken of het uitzichtloze bestaan van problematische huishoudens. ‘Al die hoogopgeleide pannekoeken die op een mooie school hebben gezeten hebben vaak geen idee hoe het is om aan de rand van het bestaan te leven. Maar zij bepalen wel het beleid en houden het systeem in stand. Ik ben het eens met de beroemde definitie van waanzin volgens Einstein: “Telkens hetzelfde doen en steeds een andere uitkomst verwachten.” Dit lijkt treffend te beschrijven wat er momenteel in de politieke arena gebeurt, waar vaak dezelfde groep mensen met vergelijkbare achtergronden en denkwijzen aan het roer staat. Ze lijken voortdurend vast te houden aan traditionele benaderingen in plaats van open te staan voor vernieuwing en de moed te hebben om nieuwe paden te bewandelen. Het gevolg is dat er op veel gebieden dingen misgaan.’

Ze ziet Nederland als een land van kansen, waar verandering nodig is. Zowel aan de kant van het systeem, de manier waarop de aanpak van kansarme jongeren is ingericht, als aan de kant van de ouders – vooral die met een andere etnische achtergrond. ‘Deze moeten hun kinderen in de samenleving mee laten doen en niet denken in termen van slachtofferschap. Als ouder ben je verantwoordelijk om een tussenweg te bewandelen, tussen je eigen cultuur en de maatschappij waarin je leeft.’

Erkenning en budget

Het steekt Ivolaine en Mikkie dat organisaties zoals StreetPro niet de erkenning krijgen die ze verdienen. ‘Wij zijn “toeleiders”, wij zorgen dat jongeren terugkeren bij het onderwijs. Samen met andere organisaties die vergelijkbaar werk doen vormen we een essentieel onderdeel in het schoolsysteem. Die erkenning is één, extra kansen creëren is twee. Daar is budget voor nodig, maar de uitvalvoorzieningen worden niet meegenomen in de miljoenen die het mbo krijgt van de gemeente Amsterdam. Dat is toch pure kolder? Ze willen niet investeren in zaken die op termijn miljoenen besparen. Terwijl de uitvalcijfers veel hoger zijn dan gerapporteerd wordt.’ Het is een publiek geheim dat mbo’s leerlingen tot 1 oktober op papier ‘aan boord’ houden, omdat ze anders geen bekostiging krijgen. Dat leidt bij organisaties zoals StreetPro tot een toeloop aan uitvallers na 1 oktober. Het geld voor deze leerlingen komt echter niet bij hen terecht, maar blijft bij de mbo’s.

Met de oprichting van #Club100 wil StreetPro honderd particulieren en ondernemers bij elkaar brengen om samen het werk van StreetPro te ondersteunen. Het gaat hierbij om de combinatie van financieel en sociaal vermogen. Zo kan meer jongeren een positief toekomstperspectief worden geboden en wordt hun maatschappelijke zelfredzaamheid versterkt. StreetPro investeert in faciliteiten die hiertoe bijdragen, zoals een podcastruimte waar jongeren de podcastserie Het verborgen kapitaal gaan opnemen. ‘Daarmee willen we aan de hand van verhalen van jongeren een landelijke discussie met diverse stakeholders starten over de problematiek die onder de jeugd speelt.’ Verder is in het pand van StreetPro in Amsterdam een sportschool gebouwd. Hier kunnen klanten komen sporten en jongeren een opleiding tot sportinstructeur volgen. Ivolaine: ‘Mijn zoon heeft zijn appartement verkocht en de overwaarde beschikbaar gesteld zodat die sportschool er kon komen.’ Blijkbaar valt de gulle én optimistische appel niet ver van de boom. Gelukkig maar. •

Meer informatie: www.streetpro.nl