Conflicten verminderen en polariteiten oplossen

Deep Democracy zou weleens hét middel kunnen zijn om hedendaagse maatschappelijke conflicten te verminderen en polarisatie tegen te gaan. Carla de Ruiter sprak met Myrna Lewis, de vrouw die aan de wieg stond van de methode.

DOOR: CARLA DE RUITER

Als ze een toverstaf had, verenigde ze in de hele wereld mensen, organisaties en landen om conflicten op te lossen. Met de door haar en haar (inmiddels overleden) echtgenoot ontwikkelde Deep Democracy-methode is ze wél een heel eind gekomen. In meer dan twintig landen wordt de Lewis-methode van Deep Democracy succesvol toegepast om polariteiten tussen mensen op te heffen, ieders stem te laten horen en te verbinden. Waar Deep Democracy omarmd wordt, is besluitvorming makkelijker geworden, zijn conflicten verminderd en is er meer respect voor elkaar in klaslokalen, organisaties, bestuurskamers en in onderlinge relaties. Zo ook in ons land. De van oorsprong Zuid-Afrikaanse Myrna Lewis pionierde in de beginjaren ’90 in haar geboorteland ten tijde van de toen recente opheffing van de apartheid. ‘Er liggen kansen voor het oprapen om het huidige maatschappelijke tij te keren en om uit hedendaagse polariteiten te stappen’, volgens Lewis.

Ze werd geboren in Johannesburg in 1950. Als witte vrouw heeft ze niet zoveel geleden als het gaat om apartheid omdat ze toegang had tot alle faciliteiten die er waren voor witte mensen. Pas veel later ontdekt ze dat er grote verschillen zijn tussen mensen van kleur en witte mensen. Begin jaren ’90 is de apartheid in Zuid-Afrika opgeheven door de wetgeving. Het land staat op het randje van een burgeroorlog en is een hot-spot van geweld. Spanningen zijn aan de orde van de dag. De grootste werkgever, een energieleverancier die in handen is van de overheid, realiseert zich dat ook zij met de tijd mee moeten. Een voor die tijd moderne directeur bedenkt dat alle hiërarchie uit zijn organisatie moet. Hij wil een platte organisatie. Hij wil dat Lewis en haar man, beiden consultants, de verandering begeleiden voor alle vijfduizend medewerkers van zijn afdeling. ‘Zuid-Afrika was doordrenkt van hiërarchie. Het was voorheen bij wet geregeld dat je geen mensen van kleur boven het supervisorniveau had. De directeur dacht dat het simpel was en dat hij het probleem op zou lossen door er een platte organisatie van te maken. Zijn medewerkers wisten niet hoe ze met elkaar om moesten gaan. Wat eerst heel duidelijk was; je rapporteert aan je witte leidinggevende en die vertelt je wat je moet doen, werd onduidelijk. Wij moesten teams laten samenwerken. Mensen die nog nooit met elkaar aan een tafel hadden gezeten, die nog nooit een woord met elkaar gewisseld hadden. Het leek een onmogelijke opdracht’, aldus Lewis.

De term ‘Deep Democracy’ werd als eerste gebruikt door Arnold Mindell, een Amerikaanse psychotherapeut. Het is ‘democratisch’ omdat het benadrukt dat elke invalshoek ertoe doet en dat de kwaliteit van besluiten het grootste is wanneer zowel de meerderheids- als de minderheidsstem gewaardeerd wordt. Het is ‘deep’ omdat het verder gaat dan vele traditionele faciliterende methodieken.

Cultuurverschillen

Samen met haar man neemt Lewis de opdracht aan. Ze luisterden naar iedereen in de organisatie. De medewerkers vertelden wat ze fijn vonden en wat ze niet fijn vonden. Ter plekke ontwikkelden Lewis en haar man een training. In drie jaar tijd zagen ze de organisatie groeien. Het thema apartheid kwam nooit ter sprake. Wél ging het over het werk, de samenwerking en leerden ze mensen om de conflicten die in het hier en nu op tafel kwamen, te tackelen.

Dat dat niet eenvoudig was, vertelt Lewis als het gaat om cultuurverschillen: ‘Een jonger iemand spreekt volgens de Zuid-Afrikaanse cultuur pas totdat eerst een ouder iemand iets zegt. En wij hadden de taak om juist iedereen een stem te geven. Er waren ook Indiase vrouwen. Zij mochten niet spreken waar een man bij was. We ontwikkelden een tool waarbij je niet hoefde te spreken maar toch kon aangeven hoe je over zaken dacht. Je gaat naast de persoon staan die iets zegt waar je achter kunt staan.’

Ouderwetse zienswijze

Deep Democracy als methodiek is niet echt veranderd. De essentie is hetzelfde gebleven. De spanningen die er nu in de wereld zijn, en dan doel ik ook op de oorlog tussen Rusland en Oekraïne, zijn volgens Lewis een gevolg van een ouderwets patriarchaal denkbeeld. ‘Ik win en jij verliest is het motto. We polariseren op nagenoeg elk vlak, politiek, in organisaties. We moeten manieren vinden om het anders te doen. Als ik een toverstaf had, veranderde ik de wereld door mensen comfortabel te maken met spanning. Weg met de conflictvermijding. We hoeven niet altijd aardig te blijven. Wanneer je je niet gelijk uitspreekt, gaan angst, boosheid en woede onderhuids later naar boven komen.’

Hoger plan

Kansen ziet Lewis nog voldoende om de wereld op een hoger plan te tillen: ‘Jong geleerd is oud gedaan, het is belangrijk om zo jong mogelijk te leren hoe je conflicten bezweert. Daar is nu amper aandacht voor. Zorg dat er veiligheid is wanneer je je uitspreekt naar een ander. We hebben ontdekt dat een methode als Deep Democracy duidelijke kaders biedt waarbinnen je je stem kunt laten horen, ook als je het gevoel hebt dat je in de minderheid bent en een tegengesteld geluid wilt laten horen. Ieders stem kan zo gehoord worden.
Ik ben nu 71 jaar en ben inmiddels oma. Ik geloof erin dat we allemaal een speciale plek innemen om iets goeds te doen. Mijn hersenen doen het nog goed en ik wil zolang het kan een plek innemen op deze prachtige planeet en van waarde zijn.’

Event Deep Democracy

Op 1 juli komt Myrna Lewis naar Nederland voor een Deep Democracy evenement. Deze dag met meerdere sprekers waarbij Deep Democracy centraal staat, is geschikt voor iedereen die ermee wil kennismaken of voor mensen die al langer met deze methodiek bekend zijn.

Ga voor informatie en aanmelding naar www.boekfunding.nl. Je vindt daar ook de crowdfundingscampagne om Lewis’ boek Inside the No, te kunnen vertalen naar het Nederlands. Een bijdrage wordt gewaardeerd.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Binformedia. Carla de Ruiter is de hoofdredacteur van dit mediaplatform. Het volledige interview met Myrna Lewis lees je hier.