Boekbespreking. Jurriaan Kamp | 22 september/oktober 1998 issue DIT BOEK GAAT OVER GEZONDHEIDSZORG, maar de visie van de Amerikaanse cultuurcriticus Ivan Illich reikt voorbij dat thema naar de organisatie van de moderne, westerse samenleving in het algemeen. De these van Illich is, dat de gezamenlijke opmars van technologie en bureaucratie een bedreiging vormt voor de samenleving. Die opmars ondermijnt de individuele verantwoordelijkheid - hét fundament van gemeenschappen. Een actuele visie, zou je zeggen. Maar Illich liet in deze zin al van zich horen in het begin van de jaren zeventig in de hoogtijdagen van de maakbare samenleving. Aan Medical Nemesis gingen drie andere boeken van Illich vooraf, waarin hij dezelfde visie op andere terreinen \'losliet\': Deschooling Society (Harper & Row, 1971) over de gevaren van massa-onderwijs - weet u nog de \'Mammoetwet\' van 1971? -, Tools for Conviviality (Harper & Row, 1973) over de sociale gevolgen van technologische vooruitgang en Energy and Equity (Harper & Row) over vervoer. Maar het succes van Medical Nemesis overschaduwde zijn voorgangers en dat is niet onbegrijpelijk. Met gezondheid en ziek zijn bracht Illich zijn visie dicht bij de argeloze burger die vertrouwde op het voortschrijdende succes van de verzorgingsstaat. In zijn inleiding richt Illich