3-D geprinte riffen in Noordzee

In de Noordzee, ten noorden van Schiermonnikoog, is op zo’n 20 meter diepte een uniek natuurherstelproject gestart. In het gebied de Borkumse Stenen is 6.000 kilo Noorse platte oesters geplaatst, onder meer op 3-D geprinte rifstructuren. Het is voor het eerst dat in diepere delen van de Noordzee oesterbanken worden hersteld. Volgens de initiatiefnemers Wereld Natuur Fonds (WNF) en ARK Natuurontwikkeling is herstel van oesterbanken een enorme impuls voor het leven in de Noordzee.

Platte oesterbanken kwamen vroeger op grote schaal voor in de Noordzee. Maar deze schelpdierbanken zijn grotendeels verdwenen door overbevissing, ziektes en koude winters. ‘Oesterbanken zijn hotspots van biodiversiteit. De soortenrijkdom is er maar liefst zestig procent hoger vergeleken met aangrenzende zandige gebieden’, aldus projectleider Emilie Reuchlin-Hugenholtz van WNF. ‘Haaien en roggen zetten eieren af op een oesterbank en kleine visjes en garnalen kunnen schuilen en opgroeien. De banken vormen een belangrijke voedingsbodem voor roofvissen, zeevogels en zeezoogdieren.’

Bescherming oesterbanken

Wereldwijd worden koraal- en oesterbanken hersteld en beschermd vanwege de verhoogde visproductie, waterkwaliteit, bodemstabiliteit en bijdrage die ze leveren aan kustbescherming. Tenzij er een bronpopulatie aanwezig is, leert de ervaring dat schelpdierbanken niet uit zichzelf terugkeren. Daarom brengen WNF en ARK nu op verschillende plaatsen oesters terug; om te leren wat de succesfactoren van actief herstel zijn en daarnaast om wilde platte oesterbanken te ‘kickstarten’.

Vissers en windparken

De harde ondergrond van de Borkumse Stenen is volgens Reuchlin-Hugenholtz heel geschikt voor platte oesters, die hier vroeger van nature voorkwamen. Bijzonder aan de pilot is dat de proeflocatie van een hectare in samenwerking met vissers is gekozen. In het gebied zal straks vrijwillig niet meer gevist worden. Barbara Holierhoek, Voorzitter Vissersvereniging Hulp in Nood: ‘Nu we als visserij zijn betrokken bij dit project kunnen we meekijken of dit experiment met de platte oesters gaat lukken ondanks, of dankzij alle veranderende omstandigheden zoals watertemperatuur en voedselrijkheid in het zeewater. Daar kunnen wij ook van leren.’

Een tweede proeflocatie in het diepe deel van de Noordzee is het Gemini Windpark, vlakbij de Borkumse Stenen, waar duizend kilo oesters en proefkooien worden geplaatst. Dit is ook meteen de eerste poging op de Noordzee om een oesterbank in een windmolenpark te starten.

Nationaal Plan voor Oesterbankherstel

Reuchlin-Hugenholtz hoopt dat de voorbeeldprojecten de Nederlandse overheid ertoe aanzetten om natuurherstel op de Noordzee op te schalen. “Het zou mooi zijn als de overheid het initiatief neemt voor een Nationaal Plan voor Oesterbankherstel. Het gaat hierbij niet alleen om ruimte want juist bodembescherming in de Noordzee is cruciaal om schelpdierbanken een duurzame toekomst te geven.

Daarnaast kan de overheid een belangrijke faciliterende rol spelen bij de ontwikkeling van verdienmodellen in nauwe samenwerking met schelpdiersector en bijvoorbeeld de windenergiebranche. Op deze manier kunnen kansen voor aanleg en duurzaam beheer van oesterbanken op zee slim worden benut. Een win-winsituatie!“